Sự lãng phí tài nguyên của Đào tạo Ngang hàng (Peer Coaching): Nhận diện và Khai thác kho báu bị bỏ quên trong chính doanh nghiệp của bạn.
Mỗi năm, các doanh nghiệp không tiếc chi hàng trăm triệu, thậm chí hàng tỷ đồng để mời chuyên gia bên ngoài đến đào tạo cho nhân viên. Tuy nhiên, một thực tế ít được nhìn nhận thẳng thắn là: phần lớn các chuyên gia này không thật sự hiểu ngành nghề, thị trường, và quy trình vận hành đặc thù của doanh nghiệp đó. Họ mang đến những kiến thức phổ quát, nhưng thiếu chiều sâu thực tiễn và khả năng ứng dụng vào môi trường cụ thể.
Trong khi đó, một kho tàng kiến thức vô cùng quý giá – đến từ chính các nhân sự giàu kinh nghiệm trong doanh nghiệp: các trưởng nhóm, trưởng phòng, quản lý vùng, nhân viên xuất sắc – lại không được khai thác đúng mức. Những người này không chỉ hiểu rõ công việc, mà còn đang sống trong thị trường thực tế, đối mặt với khách hàng, đối phó với các tình huống bán hàng, chăm sóc, xử lý phản hồi mỗi ngày. Đây mới chính là tri thức sống, là công nghệ kinh doanh đặc thù mà bất cứ chuyên gia bên ngoài nào cũng khó có thể nắm bắt được.
Đào tạo Ngang hàng: Mô hình tự phát nhưng vô cùng hiệu quả.
Đào tạo ngang hàng (Peer Coaching) là hoạt động mà trong đó những nhân sự nội bộ chia sẻ lại kiến thức, kỹ năng và kinh nghiệm thực chiến cho nhau. Ở nhiều doanh nghiệp, hoạt động này diễn ra một cách tự phát – trong những buổi họp, trao đổi nội bộ, hoặc khi một nhân viên mới học hỏi từ đồng nghiệp cũ. Điều đáng tiếc là rất ít doanh nghiệp nhận ra giá trị to lớn từ những hoạt động tự phát đó để tổ chức và phát triển thành hệ thống đào tạo có chủ đích.
Ngược lại, trong các tập đoàn đa quốc gia, đào tạo ngang hàng được xem là một chiến lược đào tạo chính thức. Họ tạo ra môi trường chia sẻ học tập, phát triển các chương trình như “Train the Trainer”, “Coach the Coaches”, các mô hình “Buddy System”, “Mentoring nội bộ”,… Những công ty như Google, Unilever, hay IBM có những nền tảng nội bộ giúp nhân viên chủ động học từ nhau, từ những case study thật, bài học sai lầm, đến các sáng kiến bán hàng thành công.
Những lợi ích vượt trội khi doanh nghiệp triển khai đào tạo ngang hàng:
- Tận dụng tri thức nội tại: Kiến thức đến từ những người đang làm thực sự giúp nhân viên khác hiểu nhanh, làm được việc và tăng hiệu quả rõ rệt.
- Tiết kiệm chi phí đào tạo: Không cần chi hàng chục triệu cho mỗi buổi học bên ngoài mà vẫn đảm bảo nội dung sát thực tế, dễ áp dụng.
- Gia tăng gắn kết đội nhóm: Khi nhân sự chia sẻ và học hỏi lẫn nhau, sự gắn bó và tinh thần đồng đội sẽ tăng lên đáng kể.
- Tăng năng lực lãnh đạo nội bộ: Những người giỏi khi được tham gia giảng dạy sẽ phát triển thêm năng lực lãnh đạo, kỹ năng trình bày, tư duy hệ thống.
- Chuẩn hoá quy trình kinh doanh: Khi kiến thức được tổ hợp và chia sẻ, doanh nghiệp sẽ hình thành những “bộ tài sản trí tuệ” riêng biệt: hướng dẫn bán hàng, kịch bản chăm sóc khách, xử lý phản đối…
- Xây dựng văn hoá học tập: Đây là bước quan trọng để doanh nghiệp tiến tới một tổ chức học tập (learning organization) – bền vững và liên tục cải tiến.
- Chuyển hóa tri thức thành công nghệ kinh doanh: Nếu có chuyên gia huấn luyện phù hợp, doanh nghiệp có thể chuyển toàn bộ tri thức này thành hệ thống đào tạo bài bản, có thể nhân bản và nâng cấp liên tục.
Đào tạo Tương tác – Nền tảng vững chắc để xây dựng hệ thống Đào tạo Ngang hàng bài bản
Trong bối cảnh doanh nghiệp mong muốn tận dụng tối đa nguồn lực nội tại để phát triển đội ngũ, Chương trình Đào tạo Tương tác chính là giải pháp tối ưu để thiết lập và vận hành một môi trường đào tạo ngang hàng hiệu quả, bền vững.
Khác với các chương trình đào tạo thông thường vốn tập trung vào việc “truyền đạt kiến thức từ chuyên gia xuống nhân viên”, Đào tạo Tương tác tập trung vào việc kích hoạt tri thức nội tại và xây dựng các cơ chế để tri thức đó được chia sẻ, kiểm chứng và lan toả trong nội bộ doanh nghiệp.
Một trong những điểm then chốt của Đào tạo Ngang hàng là phải thiết kế được phương thức tương tác ngang hàng đúng đắn – nơi mà:
- Mọi nhân sự – từ quản lý đến nhân viên – đều có cơ hội chia sẻ kiến thức,
- Việc chia sẻ diễn ra một cách tự nhiên, không áp lực, không hình thức,
- Các tương tác này được tổ chức có chủ đích, có quy trình hướng dẫn, ghi nhận, và phản hồi.
Không chỉ dừng lại ở việc tạo không gian để chia sẻ, Chương trình Đào tạo Tương tác còn giúp doanh nghiệp đánh giá và chuẩn hóa lại những nội dung được chia sẻ, để từng bước hình thành “tài nguyên đào tạo nội bộ”. Đây chính là bước đi chiến lược để doanh nghiệp không chỉ học từ quá khứ mà còn chuyển hóa tri thức thành nền tảng vận hành tương lai.
Khi tri thức được chia sẻ, được đánh giá, được chuẩn hóa và đưa vào hệ thống, doanh nghiệp không còn phụ thuộc vào một vài cá nhân giỏi – mà có thể nhân bản năng lực thành hệ thống
Những mô hình Đào tạo ngang hàng thành công.
Dưới đây là 8 mô tả cụ thể về các chương trình đào tạo ngang hàng điển hình đã được triển khai thành công tại các tập đoàn lớn trên thế giới. Mỗi ví dụ thể hiện cách mà Peer Coaching / Đào tạo ngang hàng không chỉ là hoạt động chia sẻ mà đã được nâng tầm thành chiến lược đào tạo có hệ thống:
1. Google – G2G (Googler-to-Googler Learning Program)
Google triển khai chương trình G2G – Googler-to-Googler, trong đó chính các nhân viên của Google đào tạo lẫn nhau thông qua các lớp học, workshop, mentoring, hoặc thậm chí là chia sẻ tại bàn cà phê. Đây là chương trình hoàn toàn phi lợi nhuận cá nhân, nghĩa là những người tham gia chia sẻ không được thưởng thêm, nhưng được công nhận như người có ảnh hưởng trong tổ chức.
Điểm nổi bật: Mỗi nhân viên có thể đăng ký trở thành “giảng viên nội bộ” nếu có chuyên môn và kỹ năng phù hợp. Nội dung được đánh giá định kỳ và có bộ tiêu chuẩn đảm bảo chất lượng giảng dạy. Google hỗ trợ nền tảng và không gian để tổ chức các buổi chia sẻ trực tiếp hoặc trực tuyến.
Kết quả:
- Hàng chục ngàn buổi học nội bộ được tổ chức mỗi năm.
- Nhân viên học được từ những người “biết đúng việc” trong ngữ cảnh thực tế.
- Văn hóa học tập lan tỏa khắp các văn phòng toàn cầu.
2. Unilever – UFLP Buddy System & Peer Mentoring
Trong chương trình đào tạo lãnh đạo trẻ UFLP (Unilever Future Leaders Programme), Unilever kết hợp mạnh mẽ hình thức đào tạo ngang hàng thông qua hệ thống “Buddy” – người kèm cặp và Peer Mentoring giữa các nhân viên mới và cũ.
Điểm nổi bật: Mỗi nhân viên mới được ghép đôi với một người đã có kinh nghiệm ở vị trí tương tự để được hướng dẫn, giải thích, và hỗ trợ trong 6 tháng đầu. Các cặp “buddy” không chỉ chia sẻ quy trình làm việc mà còn truyền tải văn hóa doanh nghiệp và những “bí quyết thành công” mà chỉ người trong cuộc mới có.Tất cả các buổi chia sẻ đều có đánh giá phản hồi nhằm nâng cao hiệu quả và chất lượng hướng dẫn.
Kết quả:
- Nhân viên mới hòa nhập nhanh chóng, tăng hiệu suất làm việc trong vòng 3 tháng đầu.
- Tạo nền tảng cho việc phát triển năng lực lãnh đạo từ sớm.
- Văn hóa giúp nhau cùng tiến phát triển bền vững.
3. IBM – Expert Network & Think Academy
IBM vận hành một hệ thống có tên gọi “Expert Network”, cho phép các nhân viên tìm kiếm và kết nối với những chuyên gia nội bộ trong từng lĩnh vực để học hỏi theo nhu cầu thực tế. Kết hợp với nền tảng Think Academy, IBM triển khai mô hình học tập dựa trên chính kinh nghiệm của đồng nghiệp.
Điểm nổi bật:
- Mỗi chuyên gia nội bộ đều có hồ sơ “giảng viên nội bộ” với các khoá học/đề tài họ có thể giảng dạy.
- Nhân viên có thể yêu cầu các buổi học nhỏ, tư vấn 1-1 hoặc tổ chức các “micro-learning session”.
- Các buổi đào tạo đều được đánh giá và cập nhật vào hệ thống như “tài nguyên tri thức IBM”.
Kết quả:
- Nâng cao khả năng học tập tức thì tại nơi làm việc.
- Giảm chi phí thuê chuyên gia bên ngoài cho các nội dung đặc thù ngành công nghệ và giải pháp.
- Xây dựng hệ thống lưu trữ tri thức nội bộ giúp IBM nhân bản chuyên môn sang nhiều khu vực và nhóm khác nhau.
4. Microsoft – Tech Communities & Yammer Expert Groups
Microsoft triển khai Tech Communities, nơi các nhóm chuyên gia kỹ thuật nội bộ chia sẻ kiến thức qua các chủ đề chuyên sâu. Thêm vào đó, nền tảng Yammer được dùng để tạo các nhóm theo từng lĩnh vực (data, cloud, AI…) giúp nhân viên hỏi – đáp – chia sẻ theo thời gian thực.
Điểm nổi bật:
- Các “expert groups” tổ chức webinar nội bộ, livestream kiến thức mới, và các chuỗi hướng dẫn kỹ thuật thực chiến.
- Các nội dung nổi bật được tập hợp thành “playbook” nội bộ có thể dùng để huấn luyện nhân viên mới.
- Microsoft khuyến khích mọi người tham gia bằng cách công nhận đóng góp qua hệ thống KPI học tập.
5. Airbnb – Knowledge Repositories & Peer-Led Onboarding
Tại Airbnb, quá trình đào tạo nhân viên mới (onboarding) phần lớn được dẫn dắt bởi các nhân viên đang làm việc tại các phòng ban tương ứng. Ngoài ra, công ty xây dựng các “knowledge repositories” để lưu trữ kinh nghiệm thực chiến do chính nhân viên đóng góp.
Điểm nổi bật:
- Các nhóm Peer Coach dẫn dắt chương trình đào tạo hàng tuần cho nhân sự mới thay vì thuê giảng viên ngoài.
- Mỗi nội dung đều đi kèm với video thực tế, case study từ chính nội bộ Airbnb.
- Tinh thần “We are all teachers and learners” lan toả trong toàn tổ chức.
6. Salesforce – Trailblazer Community & Peer Mentorship
Salesforce sở hữu một cộng đồng nội bộ và khách hàng gọi là Trailblazer Community, trong đó các nhân viên giỏi và khách hàng lâu năm đào tạo lẫn nhau bằng cách chia sẻ tài liệu, bài học kinh nghiệm, hướng dẫn kỹ thuật…
Điểm nổi bật:
- Nhân viên Salesforce có thể đăng ký làm “Trail Guide” – hướng dẫn viên cho người mới hoặc người muốn nâng kỹ năng.
- Các buổi mentoring nội bộ được tổ chức theo từng quý và gắn KPI hỗ trợ phát triển nhân sự.
- Nền tảng “Trailhead” lưu giữ hàng nghìn khoá học nội bộ do chính nhân viên biên soạn.
7. Accenture – Knowledge Exchange & Coaching Circles
Accenture tổ chức các chương trình “Coaching Circles” – nhóm học tập nhỏ giữa các chuyên gia và đồng nghiệp trong cùng dự án, để chia sẻ phương pháp triển khai, bài học thực tế và phản hồi lẫn nhau.
Điểm nổi bật:
- Mỗi dự án đều kết thúc bằng buổi “knowledge sharing session” để ghi lại bài học kinh nghiệm.
- Tài liệu nội bộ được chuẩn hoá và đưa vào hệ thống “Knowledge Exchange” – thư viện tri thức của Accenture.
- Các nhân viên giỏi được đào tạo thêm để trở thành Peer Coach chính thức.
8. Meta (Facebook) – Learning Lab & Manager-to-Manager Coaching
Meta triển khai nền tảng Learning Lab, nơi các quản lý (manager) có thể tham gia các buổi coaching với các quản lý khác – theo hình thức ngang hàng – để chia sẻ cách giải quyết vấn đề quản trị, hiệu suất, động lực đội nhóm…
Điểm nổi bật:
- Có hệ thống đánh giá tương tác để đảm bảo chất lượng buổi huấn luyện.
- Hệ thống “manager-to-manager coaching” trở thành chương trình phát triển lãnh đạo chính thức.
- Meta còn khuyến khích Peer Coach viết blog nội bộ để lan tỏa tri thức đã được chuẩn hóa.
Tổng hợp các điểm chung của những mô hình thành công:
| Yếu tố | Mô tả |
| Tận dụng nội lực | Người giỏi trong công ty là người truyền cảm hứng và đào tạo người khác |
| Có hệ thống đánh giá và chuẩn hoá | Các kiến thức chia sẻ được kiểm định, chuẩn hoá thành tài nguyên dùng chung |
| Gắn kết cộng đồng nội bộ | Tạo môi trường học hỏi, trao đổi thường xuyên gắn với văn hoá Doanh nghiệp |
| Sử dụng công nghệ | Ứng dụng nền tảng nội bộ để quản lý, lưu trữ và phổ biến nội dung đào tạo |
Đào tạo ngang hàng là một phương pháp rẻ tiền nhưng hiệu quả cao, và khi được triển khai đúng cách thông qua Chương trình Đào tạo Tương tác, doanh nghiệp có thể:
- Xây dựng văn hóa học tập sâu sắc,
- Khai thác tri thức nội tại có hệ thống,
- Chuẩn hóa và nhân bản tri thức thành “công nghệ kinh doanh”,
- Và quan trọng nhất: phát triển đội ngũ một cách tự chủ, bền vững và liên tục.
Đào tạo ngang hàng không phải là phương pháp mới. Nhưng nếu doanh nghiệp không nhận diện và phát triển nó như một chiến lược nghiêm túc, thì mỗi ngày trôi qua là một ngày bạn đánh mất đi cơ hội khai thác kho báu nằm ngay trong tổ chức mình.
Hãy nhớ: Doanh nghiệp bạn không thiếu tri thức, chỉ thiếu hệ thống để đưa tri thức ấy lan toả và trở thành sức mạnh tập thể.
Nguyễn Quang Vũ – Master Coach / Đào tạo tương tác
